هفته ملی سلامت مردان در ایران در شرایطی از امروز یکم اسفند آغاز می‌شود که آمار‌ها حکایت از شیوع بالای اختلالات روانی در مردان نسبت به زنان، افزایش ابتلا به سرطان، بیماری‌های مجاری ادراری و... در این گروه از افراد جامعه دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران، مردان کمترین توجه به سلامت خود دارند و این مهم در می‌انسالی و حتی عنفوان جوانی، آسیب‌ها و معضلات بسیاری را برای آن‌ها به دنبال دارد.

اختلال روانی در مردان، ۳ برابر زنان

دکتر عباسعلی ناصحی، مدیرکل دفتر سلامت اجتماعی، اعتیاد و روان وزارت بهداشت در این باره با بیان اینکه مراجعه زنان به مراکز درمانی اعم از دولتی و خصوصی بیشتر از مردان است، گفت: این درحالیست که مردان بیشتر از زنان در بیمارستان‌ها و بخش‌های بیمارستانی بستری می‌شوند. وی با بیان اینکه مردان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از زنان به دلیل اختلالات روانی بستری می‌شوند، ادامه داد: دلیل عمده این موضوع آن است که مردان نسبت به زنان توجه کمتری به سلامت خود و همچنین مقوله پیشگیری دارند در نتیجه مردان بیشتر از زنان به بیماری‌های سخت مبتلا می‌شوند. تصور مردان آن است که آسیب‌ناپذیر هستند و به همین دلیل زمانی برای بیماری خود مراجعه می‌کنند که در مراحل سخت بیماری قرار دارند. این درحالیست که از نظر تحلیل روانی، مردان در ناخودآگاه خود نسبت به زنان ترس بیشتری از مرگ دارند. ناصحی به پیمایش کشوری اختلالات روان در سال‌های ۸۹ و ۹۰ اشاره کرد و گفت: بر اساس این پیمایش شیوع کلی اختلالات روانپزشکی در مردان ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور ۲۰. ۸ درصد است، شیوع اختلالات اضطرابی ۱۲ درصد، شیوع اختلالات خلقی ۱۱. ۹ درصد و شیوع اختلالات افسردگی به عنوان مهم‌ترین اختلال خلقی ۱۰. ۷ درصد بوده است. وی به پژوهش‌ انجام شده توسط پژوهشگاه و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در زمینه شیوع سوء مصرف مواد اشاره کرد و گفت: بر اساس این پژوهش سوء مصرف مواد در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال کشور از شیوع ۲. ۶۵ درصدی برخوردار است که ۹۱ درصد آن مربوط به مردان و تنها ۹ درصد مربوط به زنان است. بر اساس پیمایش ملی سلامت روان نیز شیوع سوء مصرف مواد مردان ۱۳ برابر زنان بوده است. مطالعه پیمایش ملی سلامت روان کشور نشان می‌دهد که حدود یک سوم افراد مورد مطالعه در طول یک سال نیازمند مراجعه به پزشک برای مشکلات مربوط به اعصاب و روان بوده‌اند. این درحالیست که تنها ۲۰ درصد این افراد به پزشک یا مشاور مراجعه کرده‌اند.

شناسایی دیرهنگام ۷۰ درصد سرطان‌ها در مردان

نه تنها بررسی عامل‌های مرگ و میر در مردان، که گذری به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شهر حکایت از رشد سرطان در مردان دارد. دکتر رشید رمضانی، رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت در این باره با ابراز نگرانی و ابراز تاسف از مراجعه دیرهنگام مردان به پزشک برای درمان بیماری‌ها گفت: معمولا بیماری‌های مردان زمانی تشخیص داده می‌شود که به مراحل بالا و پیشرفته بیماری رسیده است. لازم است این مسئله ریشه یابی شده و علت‌های آن مشخص شود. وی با اشاره به عوامل خطر تهدید کننده سلامت مردان، ادامه داد: این مبحث در مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت نهادینه شده و اقدامات مربوطه انجام شده است. حدود ۱۶ درصد مردان به فشار خون بالا مبتلا هستند که این بیماری تبعات خاص خود یعنی سکته‌های قلبی، مغزی و بیماری‌های کلیوی را به دنبال دارد. رمضانی با بیان اینکه یک پنجم جمعیت مردان کشور سیگاری هستند به اشاعه بیماری‌های غیرواگیر اشاره کرد و گفت: سرطان‌ها پیامدی هستند که از عوامل خطر مرتبط با بیماری‌های غیرواگیر منتج می‌شوند. وی به نهادینه شدن نظام ثبت سرطان در کشور اشاره کرد و گفت: سرطان معده در مردان کشور مانند دیگر نقاط دنیا از رتبه اول برخوردار است. پس از آن سرطان‌های پروستات، مثانه، سرطان‌های روده بزرگ و راست، سرطان خون، ریه، مری، و سرطان‌های دستگاه‌های اعصاب مرکزی به ترتیب سرطان‌های شایع مردان در کشور هستند. رمضانی افزود: گاهی راه مبارزه با سرطان ریه مبارزه با دخانیات، قلیان و سیگار است. خوشبختانه میانگین مصرف سیگار در چند سال اخیر ثابت بوده است. وی بیشترین میزان مرگ و میر را مربوط به سرطان معده دانست.

مردان، دکتر نمی‌روند

با وجود زمینه‌های فراوان در مردان برای ابتلا به انواع بیماری‌ها، اما آنان کمتر برای تست سلامت خود و پیشگیری از بیماری‌ها به دکتر می‌روند. دکتر محمدرضا نوروزی عضو هیات مدیره انجمن اورولوژی ایران در این باره از آمادگی ۷۰۰ اورولوژیست در سراسر کشور برای ارائه خدمات رایگان در هفته ملی سلامت مردان خبر داد و گفت: مردان ایرانی سالانه حدود ۱۷۵ میلیون بار مراجعه به پزشک را تجربه می‌کنند. حال باید دید این مراجعات تا چه میزان مفید است. اغلب این مراجعات در بیماری‌های تناسلی و ادراری غیرموثر است و مردان در زمینه بیماری‌هایی مانند ادرار خونی، اختلال توانایی جنسی، اختلال باروری و... یا اصلا مراجعه نمی‌کنند یا خیلی دیرهنگام به پزشک مراجعه می‌کنند. وی ناتوانی جنسی و ناباروری را یکی از پنج علت شایع طلاق در کشور خواند و گفت: این درحالیست که این مسائل با یک مشاوره و مراجعه به پزشک قابلیت پیشگیری دارد اما به دلیل بی‌توجهی، این چنین مباحثی هزینه‌های زیادی را به فرد و جامعه تحمیل می‌کند. نوروزی با تاکید بر لزوم اطلاع رسانی درباره بیماری‌های دستگاه ادراری و تناسلی در مردان بویژه سنین ۱۲ تا ۱۸ سال تاکید کرد و ادامه داد: در این سنین نوجوانان حاضر نیستند درباره بیماری‌های دستگاه ادراری و تناسلی با والدین خود صحبت کنند. وی به سرطان بیضه به عنوان یکی از شایع‌ترین سرطان‌های نوجوانان ۱۵ سال اشاره کرد و گفت: این بیماری، بیماری‌ پنهان و شایع است. در مجموع اگر رشد اندام تناسلی غیرطبیعی باشد باید به پزشک مراجعه شود. نوروزی همچنین گفت: سالانه ۱۵ درصد از زوج‌های جوان کشور یعنی حدود ۱۵۰ هزار زوج مشکل ناباروری دارند. این درحالیست که این موارد را با یک مشاوره ساده می‌توان مشخص کرد. ما مایل نیستیم تمام افراد را غربالگری کنیم بلکه لازم است در امر سلامت مردان اطلاع رسانی کنیم. افرادی که پدر یا عموی آن‌ها به سرطان پروستات مبتلا بوده‌اند، چهار برابر بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. سیگاری‌ها نیز ۲ تا ۴ برابر بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.

تدوین سند جامع سلامت مردان

وخیم شدن اوضاع سلامت مردان در ایران سبب شده تا مسئولان مملکتی به دنبال راهکاری برای جلوگیری از آسیب‌های جسمانی و سلامتی مردان باشند. دکتر محمداسماعیل مطلق، مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت از تدوین پیش نویس سند جامع سلامت مردان خبر داد و گفت: این سند ارتقای سلامت مردان در ابعاد جسمی، روحی، روان، اجتماعی و معنوی را به دنبال خواهد داشت. وی با اشاره به شعار «با خود مراقبتی یک برنده باشید» برای هفته ملی سلامت مردان ایرانی در سال ۹۱، گفت: بر اساس برنامه چشم‌انداز، ایران تا سال ۱۴۰۴ باید حرف نخست را از نظر سلامت در منطقه بزند. مطلق با اشاره به اقدامات انجام شده در جهت افزایش سن امید به زندگی در کشور گفت: اکنون سن امید به زندگی در مردان ایرانی ۷۲ سال است که باید تا پایان قانون برنامه پنجم توسعه به ۷۴ سال افزایش یابد. بر این اساس برای هر عاملی که باعث این ارتقای سن امید به زندگی شود، برنامه‌ریزی‌های لازم در وزارت بهداشت صورت گرفته است. وی با بیان اینکه پیش نویس سند جامع سلامت مردان در ۱۸ فروردین سال آینده همزمان با هفته سلامت رونمایی می‌شود، ادامه داد: سند جامع سلامت مردان مجموعه‌ای جامع، نظاممند و هدفمند از اهداف، راهبرد‌ها و برنامه‌های مبتنی بر ارزش‌ها و اصول اسلامی - ایرانی است که با هدف تامین و ارتقای سلامت همه جانبه مردان کشور در راستای تحقق اهداف چشم‌انداز سلامت ایران ۱۴۰۴ در حوزه وزارت بهداشت طراحی و تدوین شده است. در واقع منظور از سلامت مردان وضعیتی است که در آن مردان از سطحی از توانمندی برخوردار شوند که بتوانند به طور فعال به فعالیت‌های فیزیکی، روانی و اجتماعی و... بپردازند و سلامت را به عنوان منبعی برای ادامه حیات در نظر داشته باشند.

فرشید‌اسحاقی/ روزنامه قانون